Τρία χιλιόμετρα πάνω από τον κεντρικό δρόμο, δυτικά του Πολύχρονου, ένας δρόμος οδηγεί στην καρδιά του βουνού της Κασσάνδρας. Εκεί, σε υψόμετρο 200μ. βρίσκεται μια μικρή λίμνη που ονομάζεται Μαυρόμπαρα και παρουσιάζει μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον. Μνημείο της φύσης από το 1997, αποτελεί ένα μοναδικής ομορφιάς υδροβιότοπο, τον οποίο επισκέπτονται πολλοί τουρίστες κάθε χρόνο. Εδώ βρίσκονται τα 3 σπάνια είδη της ευρωπαϊκής νεροχελώνας Testudinata (testudo hermanii boetgeri, emys orbicularis & mauremys caspica), που είναι υπό εξαφάνιση και βρίσκουν καταφύγιο στα ήρεμα νερά της. Προστατεύονται από την Σύμβαση της Βόννης Ν.2719 και την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την διατήρηση της άγριας χλωρίδας και πανίδας.
Αποτελεί τη μοναδική στη Χερσόνησο της Κασσάνδρας λίμνη και είναι, πράγματι, ένα σημείο της φύσης και ένας χώρος της ευρύτερης Χερσονήσου Χαλκιδικής που προκαλεί το θαυμασμό του επισκέπτη. Η περιοχή ονομάστηκε έτσι από τους κατοίκους του Πολυχρόνου, γιατί στον τόπο μας ένα μέρος που σταματάει το νερό και είναι μικρής έκτασης, σε σχέση πάντα με τη θάλασσα, ονομαζόταν “μπάρα”. Εξάλλου είναι χαρακτηριστικές οι φράσεις... “Πλημμύρισε το σπίτι και έγινε μπάρα”, “τα νερά μαζεύτηκαν μπάρα” και άλλες. Η λίμνη αυτή είναι πράγματι μικρή σε έκταση. Θα πρέπει να είναι στο σύνολό της γύρω στα 200 με 300 τ.μ. Ονομάστηκε “μαυρόμπαρα” από το μαύρο χρώμα που είχε το νερό της. Η ονομασία αυτή (μιλούμε πάντα για το πρώτο συνθετικό, δηλ. για το επίθετο μαύρη) θα πρέπει να προέκυψε από τους εξής λόγους : Από το μαύρο χρώμα που έπαιρνε το νερό της λίμνης, καθώς έπεφταν σ’ αυτό οι σκιές των πανύψηλων πεύκων που την περιτριγύρισαν. Από τα “μούσκλια” και τα άλλα υδρόβια φυτά που υπήρχαν, σε αφθονία, μέσα στο νερό της, καθώς και από άλλα αντικείμενα που έπεφταν, κατά καιρούς, σ’ αυτό και από το βάθος της που θα πρέπει να ξεπερνά τα 10 μέτρα. Η δημιουργία της θα πρέπει να οφείλεται σε κατολισθήσεις του εδάφους πριν από πολλούς αιώνες. Το 1995 ο κυνηγητικός σύλλογος Κασσάνδρας κατασκεύασε με πέτρα την βρύση που τρέχει πάντα κρύο νερό ενώ το Δασαρχείο Κασσάνδρας τοποθέτησε ξύλινα παγκάκια στον έξω από την λίμνη καθαρισμένο χώρο. Επίσης έχει περιφραχθεί ο χώρος σε έκταση 10 στρεμμάτων και έχουν στηθεί ενημερωτικές για το κοινό πινακίδες από το Δασαρχείο το 2001. Αξίζει μια βόλτα μέχρι τη Μαυρόμπαρα, που εκτός από τις χελώνες, έχει αρκετές περιπατητικές διαδρομές, εκκλησάκια, πηγές και σπάνια βλάστηση κι όλα αυτά λίγα χιλιόμετρα από το Πολύχρονο.
Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια μείωση του πληθυσμού της, αν και συγκριτικά με τις άλλες μεσογειακές χώρες είναι ακόμα σε ικανοποιητικά επίπεδα. Οι λόγοι της μείωσης είναι πολλοί. Αρχικά η μείωση έχει να κάνει με την επέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον που ζουν, με τις καλλιέργειες, τον περιορισμό των δασών, τις πυρκαγιές κλπ. Ένας άλλος λόγος είναι η παράνομη πώληση τους σαν κατοικίδια ζώα, συνήθως σε Βορειοευρωπαίους συλλέκτες. Ήδη το πρόβλημα είναι μεγάλο στην Τουρκία και την Γιουγκοσλαβία από αυτό τον λόγο. Φυσικοί εχθροί τους είναι διάφορα σαρκοφάγα ζώα και πουλιά. Οι χελώνες μπορούν να ζήσουν μέχρι και 50 χρόνια.
Εξάπλωση στην Ελλάδα : Ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Εύβοια, Ιόνια νησιά, Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Σάμος, Κως, πιθανόν και στη Θάσο.
Γενικές Πληροφορίες : Στην Ελλάδα απαντά το φερώνυμο υποείδος (Βόρεια Ελλάδα) και το υποείδος Emys orbicularis hellenica (Valenciennes 1832).
Προτιμά νερά με μικρή ροή ή στάσιμα με υδρόβια βλάστηση. Ξεχωρίζει από τα κίτρινα στίγματα που έχει στον λαιμό. Μήκος χελύου (καβουκιού) μέχρι και 30cm, συνήθως όμως δεν ξεπερνά τα 20cm. Τα θηλυκά μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Προτιμά στάσιμα ή ελαφρώς ρέοντα νερά με υδρόβια βλάστηση. Δειλή και ντροπαλή χελώνα που κρύβεται αμέσως στο νερό μόλις αισθανθεί κίνδυνο. Αρκετά πιο σπάνια από την Γραμμωτή Νεροχελώνα (Mauremys rivulata). Τρέφεται κυρίως με ασπόνδυλα αλλά και με ψάρια, αμφίβια, μικρά φίδια, πτώματα και φυτά. Τα θηλυκά γεννούν 3-18 αυγά σε τρύπες που σκάβουν σε μαλακό χώμα, τα οποία εκκολάπτονται μετά από 2-4 μήνες. Τα νεογνά έχουν μήκος χελύου 2-2.5cm και φέρουν μία τρόπιδα κατά μήκος του. Τα αρσενικά ωριμάζουν σεξουαλικά κατά το 6ο με 13ο έτος της ηλικίας τους, ενώ τα θηλυκά πολύ αργότερα, κατά το 18ο με 20ό έτος.
Εξάπλωση στην Ελλάδα : Ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Εύβοια, Κρήτη, νησιά Ιονίου, νησιά Αιγαίου.
Γενικές Πληροφορίες : Μήκος χελύου (καβουκιού) μέχρι και 30cm, σπάνια περισσότερο. Τα θηλυκά μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Συναντάται σε ποικίλης μορφής υγροτόπους έως και τα 800m υψόμετρο. Δειλή χελώνα, φαίνεται να είναι λιγότερο ντροπαλή όμως από την Στικτή Νεροχελώνα (Emys orbicularis). Τρέφεται κυρίως με ασπόνδυλα αλλά και με ψάρια, αμφίβια, μικρά φίδια, πτώματα και φυτά. Τα θηλυκά γεννούν 4-6 αυγά σε τρύπες που σκάβουν σε μαλακό χώμα. Τα νεογνά έχουν μήκος χελύου 3-3.5cm και φέρουν 3 τρόπιδες κατά μήκος του. Τα θηλυκά ωριμάζουν σεξουαλικά μετά και το 10ο έτος της ηλικίας τους.
Η Testudo hermanni, όπως και όλες οι χερσαίες χελώνες, ανήκει στην οικογένεια Testudinidae, η οποία αποτελείται από 7 γένη και περίπου 40 είδη. Στην Ευρώπη ζουν μόνο 3 είδη, που ανήκουν στο πολυπληθέστερο γένος Testudo και αυτά στο νότιο τμήμα της και βέβαια και στην Ελλάδα. Πρόκειται για φυτοφάγες, κατά κανόνα, αργοκίνητες χελώνες που είναι ικανές να ζουν σε ξηρούς βιότοπους.
Υπάρχουν δυο υποείδη της χελώνας Testudo hermanni , που χαρακτηρίζονται από την χώρα στην οποία ζουν :
1. Ανατολική ράτσα: (Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, FYROM, Βοσνία, Ρουμανία, Τουρκία, Αλβανία, Νότια Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία) και ονομάζεται : Testudo hermanni boettgeri (πρώην: Testudo hermanni hermanni)
2. Δυτική ράτσα: (Γαλλία, Κορσική, Μαγιόρκα, Ιταλία, Ισπανία, Σικελία και Σαρδηνία) που ονομάζεται : Testudo hermanni hermanni (πρώην: Testudo hermanni robertmertensi).
Το κοινό της όνομα διεθνώς είναι «Μεσογειακή» ή «Ελληνική χελώνα». Πρόκειται για την χελώνα που συντηρείται στην αιχμαλωσία περισσότερο από κάθε άλλο είδος χελώνας. Η Testudo hermani ζει σε μια πολύ μεγάλη περιοχή, από την Τουρκία μέχρι την Ισπανία, και υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο μέγεθος το χρώμα και κάποιες φορές και το σχήμα του κελύφους της. Ειδικά στη Ανατολική ράτσα υπάρχουν μερικές φόρμες με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, υπάρχουν φόρμες με το πίσω μέρος του κελύφους οδοντωτό, ενώ σε άλλες είναι τελείως λείο. Το χρώμα έχει πολλές διαφορές, από κίτρινο έως λαδί και ώχρα, μέχρι καφέ και σπάνια σχεδόν μαύρο. Το μέγεθος είναι επίσης πολύ σχετικό και σε κάποιες περιοχές φτάνει το μήκος των 30 cm ενώ σε άλλες τα ζώα δεν ξεπερνούν τα 12 cm! Αυτές οι διαφορές, μαζί με άλλες πιο χαρακτηριστικές στην αναγνώριση του είδους κάνουν μερικές φορές δύσκολη την κατάταξη ενός ζώου, ακόμα και για ειδικούς.
Το μέγεθος της Testudo hermanni boettgeri είναι για τα αρσενικά 12 μέχρι 24 cm και για τα θηλυκά 14 μέχρι 30 cm. Της Testudo hermanni hermanni είναι για τα αρσενικά 11 μέχρι 18 cm και για τα θηλυκά 13 μέχρι 22 cm. Το μέγεθος και των δυο υποειδών, είναι διαφορετικό, ανάλογα από την περιοχή από την οποία προέρχονται. Οι θηλυκές είναι μεγαλύτερες από τις αρσενικές. Η ουρά και το νύχι της ουράς του αρσενικού είναι μακρύτερα από της θηλυκής. Συνήθως το κάτω μέρος του κελύφους του αρσενικού έχει μεγαλύτερη κλήση προς τα μέσα. Οι ενήλικες αρσενικές χελώνες έχουν φαρδύτερο κέλυφος προς τα πίσω από τις θηλυκές. Η θηλυκή γεννά μέχρι και 9 αυγά, λευκά, με σκληρό κέλυφος. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 3 μήνες περίπου.
PROTECTED PLANET είναι η νέα ιστοσελίδα με την Παγκόσμια Βάση Δεδομένων για τις Προστατευόμενες Περιοχές (WDPA). Η WDPA υπάρχει από το 1981, και είναι η πιο περιεκτική και εκτενή δέσμη στοιχείων σχετικά με τις προστατευόμενες περιοχές, όπως τα εθνικά πάρκα και διεθνώς καθορισμένες προστατευόμενες περιοχές παγκόσμιας κληρονομιάς και υγρότοποι Ραμσάρ Διεθνούς Σημασίας. Η WDPA είναι ένα κοινό πρόγραμμα μεταξύ του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) και τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα 1293 προστατευόμενες περιοχές από τις οποίες οι 8 είναι στην χερσόνησο Κασσάνδρα Χαλκιδικής.
CITES (Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας) είναι μια διεθνής συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων. Στόχος της είναι να διασφαλίσει ότι το διεθνές εμπόριο ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας δεν απειλεί την επιβίωσή τους.
