Η Κρυοπηγή βρίσκεται στη χερσόνησο της Κασσάνδρας σε απόσταση 90 χιλ. από τη Θεσ/νίκη. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά πευκόφυτου λόφου με υπέροχη θέα στον κόλπο της Κασσάνδρας. Η περιοχή κατοικείται από αρχαιοτάτων χρόνων και η σημερινή Κρυοπηγή βρίσκεται μεταξύ των αρχαίων πόλεων Νεάπολη και Αιγή.
Το παλιό όνομα του χωριού μέχρι τον 20ο αιώνα ήταν Παζαράκια. Ήταν ένας μικρός οικισμός από δέκα έως δεκαπέντε σπίτια. Κι απ’ αυτή τη μικρή κοινωνία βγήκαν τέσσερις καπεταναίοι που πρωταγωνίστησαν στην πάλη των Κασσανδρινών κατά των Οθωμανών. Ο καπεταν- Αναστάσης Χυμευτός, ο καπεταν-Μανώλας, ο καπεταν-Κρήτος και ο πρωτόκλητος μάρτυρας του αγώνα, ο καπεταν-Χάψας(Στάμος Κάψας). Ο Στάμος Κάψας γεννήθηκε στα Παζαράκια (Κρυοπηγή) Χαλκιδικής στα τέλη του 18ου αιώνα. Μετοίκησε σε νεαρή ηλικία στη Συκιά Χαλκιδικής προς αναζήτηση εργασίας. Σύντομα ήρθε σε ρήξη με τους τοπικούς Τούρκους άρχοντες και ξεκίνησε κλέφτικη δράση. Καταξιώθηκε έτσι στα χωριά της Σιθωνίας, στο Χολομώντα και στα Χασικοχώρια (περιοχή Πολυγύρου). Επίσης σημαντικός αγωνιστής ήταν και ο Ρήγας Γεωργίου.
Οι σημερινοί παππούδες του χωριού, όχι πολύ μακρινοί απόγονοι αυτών των αγωνιστών, πιστεύουν ότι το παλιό όνομα Παζαράκια οφείλεται στο γεγονός ότι εκεί παζάρευαν οι Τούρκοι την πώληση των αιχμαλώτων γυναικόπαιδων.
Το 1953 το Υπουργείο Εσωτερικών έστειλε μια εγκύκλιο μέσω της Νομαρχίας Χαλκιδικής και ζητούσε από τους Κοινοτάρχες που τα χωριά τους είχαν ξενικά ονόματα, να προτείνουν καινούρια και ελληνικά.
Το τότε κοινοτικό συμβούλιο συνήλθε και πρότεινε τα ονόματα: Χρυσοπηγή, Κρυονέρι, Πευκοχώρι. Την τελευταία στιγμή ο πρόεδρος της Κοινότητας Άγγελος Σουσούρας πρόσθεσε και το Κρυοπηγή. Και τελικά το Υπουργείο αυτή την ονομασία ενέκρινε. Από τότε λοιπόν το χωριό ονομάζεται Κρυοπηγή (20/9/1955).
Και πραγματικά ακόμα και σήμερα υπάρχει αυτή η φυσική πηγή με το κρύο νερό. Είναι η κοινοτική βρύση του χωριού κτισμένη το 1937. Υπήρχε και πριν η παλιά βρύση, που, λένε, ήταν πολύ πιο ωραία.
Το άριστο κλίμα, ο συνδυασμός κατάφυτου βουνού και πεντακάθαρης θάλασσας (τιμήθηκε με πολλές γαλάζιες σημαίες) μαζί με τις uψηλού επιπέδου υπηρεσίες φιλοξενίας, καθιστούν την Κρυοπηγή το πιο αξιόλογο θέρετρο της περιοχής. Οι ξενοδοχειακές μονάδες με δύναμη πλέον των χιλίων δωματίων, καθώς και το οργανωμένο κάμπινγκ του Ε.Ο.Τ. και τα τριακόσια επιπλωμένα διαμερίσματα και δωμάτια της περιοχής προσφέρουν άνετη και ευχάριστη διαμονή και δυνατότητα ποικίλων δραστηριοτήτων (Θαλάσσια σπορ, εκδρομές, τένις, ιππασία κ.τ.λ.).
Στην Κρυοπηγή βρίσκεται το Παιδαγωγικό Κέντρο Ερευνών και Επιμόρφωσης, που είναι προσφορά χορηγία του ζεύγους Dr. Erhart και Sofia Ziegler (Ο Dr Erhart Ziegler είναι ο γιός του Karl Ziegler που μαζί με τον Giulio Natta τιμήθηκαν με το Νόμπελ χημείας το 1963, για την ανακάλυψη ενός καταλύτη που καθιστά δυνατή την παραγωγή ανώτερων πλαστικών υλικών). Το κέντρο αυτό αποτελεί σημείο συνάντησης καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου παιδαγωγών απ' όλο τον κόσμο, πού έρχονται εδώ να συνεργαστούν και να παρακολουθήσουν τα σεμινάρια και συνέδρια που οργανώνει.
Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει στο τόπο της παραγωγής τους τα υψηλής ποιότητας φυσικά προϊόντα της περιοχής, που είναι το μέλι, τα φρούτα, το κρασί, οι ελιές, το ελαιόλαδο και να επισκεφθεί τη βρύση, από την οποία πήρε το όνομά του το χωριό, που υπάρχει από δεκάδες χρόνια.
Στην περιοχή υπάρχουν όλες οι απαραίτητες υπηρεσίες, εστιατόρια, ταβέρνες, σούπερ-μάρκετς, ψαροταβέρνες, κοσμικά κλαμπ, μπαρ, καταστήματα λαϊκής τέχνης κ.λ.π., που σας υπόσχονται παραδεισένιες διακοπές.
Το κανονικό του όνομα ήταν Στάμος (από το Σταμάτης) Κάψας. Οι πρόγονοί του κατάγονταν από την Κύψα, ένα μικρό χωριό, έναν οικισμό της Κασσάνδρας, που σαν ονομασία υπάρχει ακόμα και σήμερα. Βρίσκονταν στα δυτικά παράλια της Κασσάνδρας, κοντά στις Αγροτικές φυλακές. Από το Κύψα προήλθε το επίθετό τους Κάψας. Ο Στάμος ήταν ένα ιδιαίτερα όμορφο παλικάρι, δυνατό και ατρόμητο. Παντρεύτηκε μια Συκιώτισσα και μπήκε σώγαμπρος στο σπίτι τους. Φαίνεται, η νύφη ήταν μοναχοπαίδι. Επειδή ζούσε στη Συκιά, δεν αναγράφεται το όνομά του στο γράμμα που έστειλαν, μόλις ξέσπασε η επανάσταση του 1821, οι πρόκριτοι της Κασσάνδρας προς τους Αγιορείτες μοναχούς.
Με την έναρξη της επανάστασης ο Χάψας, φαίνεται, οργάνωσε ανταρτικό σώμα εκεί στη Συκιά και συναντήθηκε με τον Εμμανουήλ Παπά, όταν εκείνος όργωνε τη Χαλκιδική, για να ξεσηκώσει τους πατριώτες και να τους οδηγήσει στην ελευθερία. Ο Εμμανουήλ Παπάς θαύμασε το παράστημα και τη σωματική δύναμη του Χάψα. Πιο πολύ όμως εντυπωσιάστηκε από τη θέρμη των πατριωτικών αισθημάτων του. Και χωρίς δισταγμό του ανέθεσε την αρχηγία των επαναστατικών δυνάμεων της νοτίου Χαλκιδικής.
Ο Χάψας μαζί με τα παλικάρια του απ’ τη Συκιά, τα περίφημα Συκιωτούδια, καμιά εξηνταριά, ξεκίνησε από το νοτιότερο άκρο της Σιθωνίας κι άρχισε να βαδίζει προς τα βόρεια με στόχο να φτάσει στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Ο Εμμανουήλ Παπάς θα πήγαινε κι αυτός εκεί από τη βόρεια πλευρά της Χαλκιδικής και θα συναντιούνταν τα δυο σώματα έξω από τη Θεσσαλονίκη. Η πορεία του Χάψα ήταν τόσο γρήγορη που έφτασε μέρες πριν από τον Εμμανουήλ Παπά. Η φήμη του διέτρεξε όλα τα τουρκοχώρια και τόσο πολύ φοβήθηκαν οι Τούρκοι που αντί Κάψα τον έλεγαν Χάψα, γιατί ήθελε να χάψει την Τουρκιά. Στο δρόμο κι άλλοι Χαλκιδικιώτες προστέθηκαν στο μικρό του στρατό. Έφτασε στο Σέδες κι εκεί στρατοπέδευσε.
Ο Μπαϊράμ πασάς, όταν το έμαθε, ετοίμασε το ασκέρι του. Τριάντα χιλιάδες πεζούς, πέντε χιλιάδες καβαλάρηδες και πυροβολικό. Οι πρώτες συγκρούσεις έγιναν έξω από τα Βασιλικά. Μπροστά σ’ αυτή την πλημμυρίδα του εχθρού οι Έλληνες αναγκάζονται να υποχωρήσουν πολεμώντας. Υποχωρώντας αναποδογυρίζουν κοφίνια μελισσών που βρίσκουν στο δρόμο τους. Οι μέλισσες μανιασμένες ορμούν κατά των οθωμανών και τους πανικοβάλλουν, τους καθυστερούν. Οι Έλληνες φτάνουν κάτω από την Αγία Αναστασία, στους αμπελώνες του μοναστηριού, στην τοποθεσία “Στασιομάνοι”. Εκεί αποφασίζει ο Χάψας να δώσει τη μάχη του. Ξέρει ότι θα πεθάνει, αλλά το αθάνατο κρασί της ελευθερίας τον έχει μεθύσει κι αυτόν και τα παλικάρια του. Αψηφούν το θάνατο και πολεμούν. Και ένας-ένας πέφτουν ηρωικά.
Τότε ο Χάψας βγάζει το σπαθί του και σαν λιοντάρι χύνεται στις τάξεις των Κονιάρων. Κόβει κεφάλια, διαπερνά με το σπαθί του αγαρηνά κορμιά. Κανένας δε μπορεί να τον σταματήσει παρά μονάχα ο θάνατος.
Προκαλεί σύγχυση και ταραχή στο ασκέρι του Μπαϊράμ πασά. Είναι 13 Ιουνίου 1821. Το παλικάρι πέφτει και καθαγιάζει με το αίμα του τον τόπο του μαρτυρίου. Το μέρος εκείνο τώρα ονομάζεται “οι κομμένοι” ή “Τα Συκιωτούδια”. γιατί έπεσαν εκεί και τα 62 παλικάρια του.
Ο Χάψας άφησε έναν γιο, το Χρυσάφη. Ο Χρυσάφης έκανε τέσσερα παιδιά, τον Βασίλη, τον Στάμο, τον Στέργιο και τη Μαρούδα κι αυτοί άλλους πολλούς απογόνους.
Παλαιοντολογικές Ανασκαφές Η Κρυοπηγή πριν από 6.000.000 χρόνια
Tuesday, August 04, 2020
Η σημαντική θέση των απολιθωμένων οστών εντοπίστηκε τυχαία, το 1998, από πληροφορία, που έδωσε ένας εργάτης που δούλευε στο οικόπεδο του κ. Στέλιου Τσίκουτα, στις παρυφές του χωριού. Αξιοποιώντας αυτήν την πληροφορία, η παλαιοντολόγος Ευαγγελία Τσουκαλά, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας του Α.Π.Θ., επισκέφθηκε την περιοχή και αφού διαπίστωσε το μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον, ενημέρωσε αμέσως τον τότε πρόεδρο της Κοινότητας, ήλθε σε επαφή με τους τότε Δήμαρχο Κασσάνδρειας και Νομάρχη Χαλκιδικής οι οποίοι ενδιαφέρθηκαν, ενεθάρρυναν και προέτρεψαν την ανασκαφική έρευνα. Έτσι ολοκληρώθηκαν 13 συστηματικές παλαιοντολογικές ανασκαφές οι οποίες, μέχρι το 2010, έφεραν στο φως πάνω από 10.000 απολιθώματα.
Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις που αφορά την Παλαιοντολογία στην περιοχή της Κασσάνδρας με ποικιλία στη σύσταση της πανίδας και αφθονία σε απολιθωμένα οστά ζώων που εκτιμάται ότι έζησαν πριν από 6.000.000 χρόνια.
Στην απέραντη σαβάνα, εκτός από τα ιππάρια (προϊστορικά μικρόσωμα άλογα με τρία δάκτυλα στα πόδια τους, σε αντίθεση με τα σημερινά που έχουν ένα δάκτυλο), ζούσαν αντιλόπες γαζέλες μαστόδοντες (προϊστορικοί ελέφαντες με χαυλιόδοντες στην άνω και κάτω γνάθο), καμηλοπαρδάλεις και αγριόχοιροι. Τα σαρκοφάγα ήταν κυρίως ύαινες μεγάλα αιλουροειδή, μεταξύ των οποίων μαχαιρόδοντες αλλά και μικρότερα που ανήκουν στην οικογένεια των μρυστελίδων καθώς και μικροθηλαστικά όπως ύστριχες λαγοί κ.λπ.
Αποκορύφωμα αποτελούν τα ευρήματα από προϊστορικό, πίθηκο τον πεντελικό (Mesopithecus pentelicus) που αξιοποιήθηκαν επιστημονικά το 2008, με τη δημοσίευση σε ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά περιοδικά της Παλαιοανθρωπολογίας το «Journal of Human Evolution». Tο γεγονός αυτό έχει προσδώσει την παλαιοντολογική θέση της Κρυοπηγής διεθνές ενδιαφέρον, μιας και τα πρωτεύοντα είναι πλησιέστερα προς την εξέλιξη του ανθρώπου. Το πλήρες κρανίο με την κάτω γνάθο είναι από τα καλύτερα διατηρημένα στον κόσμο, του είδους αυτού.
Το απολιθωματοφόρο στρώμα βρίσκεται σε μια τομή και έχει μήκος 25 μέτρα και ύψος μέχρι 4 μέτρα. Τα οστά των ζώων βρέθηκαν σε κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας με αποτέλεσμα να γίνει η αντικατάσταση, μόριο προς μόριο, της οργανικής ύλης από ανόργανη και έτσι να διατηρηθούν. Με πολλή προσοχή, με τη βοήθεια μικροεργαλείων γίνεται η αποκάλυψη και η συντήρηση των απολιθωμάτων, οι μετρήσεις των συντεταγμένων του κάθε ευρήματος από το σημείο αναφοράς, φωτογραφική τεκμηρίωση και κατόπιν μεταφορά στο εργαστήριο για πιο λεπτομερειακή επεξεργασία και καταγραφή στο ημερολόγιο και στο αρχείο της ανασκαφής.
Ακολουθεί η μελέτη των απολιθωμάτων, ο προσδιορισμός του είδους των ζώων που αποτελούν την παλαιοπανίδα για να μπορούν τέλος να βγουν συμπεράσματα για το παλαιοπεριβάλλον και το παλαιοκλίμα της περιοχής. Το τοπίο στην Κρυοπηγή των 6.000.000 ετών φαίνεται να ήταν διαφορετικό από το σημερινό : ανοικτό περιβάλλον τόπου σαβάνας, ενώ το κλίμα ήταν γενικά θερμό και κυμαινόταν από υγρό έως ξηρό.
Τα απολιθωμένα ευρήματα, ως ένας, θησαυρός της φυσικής κληρονομιάς και πηγή πλούτου για μία περιοχή, πρέπει να διαφυλαχτούν στον τόπο τους και να προστατευτούν για να αποτελέσουν πόλο έλξης τόσο για τους επιστήμονες, όσο και για τους τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο την περιοχή.
Η ανάδειξη της Παλαιοντολογίας και των απολιθωμάτων της Κρυοπηγής και της ευρύτερης περιοχής, που είναι αποδείξεις της ζωής του παρελθόντος στην Κασσάνδρα, είναι απαραίτητη για τη διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς, διότι με τη γνώση του παρελθόντος, εκτιμούμε το παρόν και προβλέπουμε το μέλλον σε ότι αφορά το περιβάλλον, τις κλιματικές αλλαγές και την εξέλιξη. Πρωταρχικός λοιπόν στόχος της παλαιοντολογικής ομάδας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης είναι η αξιοποίηση αυτών των πληροφοριών, και μετά την επιστημονική τους μελέτη, τα απολιθώματα να αναδειχτούν με τη δημιουργία παλαιοντολογικής έκθεσης στην Κρυοπηγή (ως τμήμα-πυρήνας ενός Δημοτικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας).
Από το 1998, αφότου ξεκίνησε η συστηματική παλαιοντολογική έρευνα και οι ανασκαφές στην Κρυοπηγή, γίνονται συνεχώς προτάσεις στην τοπική Αυτοδιοίκηση για την δημιουργία αυτής της παλαιοντολογικής έκθεσης στην Κρυοπηγή που θα αναδείξει τα απολιθώματα, δηλαδή τον πλούτο της φυσικής ιστορίας της περιοχής. Ανασταλτικός παράγοντας ήταν κυρίως η έλλειψη διαθέσιμου χώρου που να εκπληρώνει τις στοιχειώδεις συνθήκες προβολής και ανάδειξης με ασφάλεια των απολιθωμάτων.
Ως προς την προβολή της Κασσάνδρας, με την εναλλακτική πρόταση που έχει βάση την Παλαιοντολογία, ήδη η θέση της Κρυοπηγής αναφέρεται στο διαδίκτυο, σε πολλά έντυπα, εφημερίδες και περιοδικά.
Κορυφαία στιγμή διεθνούς προβολής ήταν η επίσκεψη, το Σεπτέμβριό του 2009 και κινηματογράφηση της ανασκαφής, σε επιστημονικό ντοκιμαντέρ διάρκειας 1 ώρας του BBC με θέμα τους μύθους και θρύλους της Αρχαίας Παλλήνης και Φλέγρας (Κασσάνδρα). Αυτές θεωρούνται “μητέρα γη" των γιγάντων και κυκλώπων της αρχαίας ελληνικής Μυθολογίας που συνδέονται με την Παλαιοντολογία και τα γιγαντιαία απολιθωμένα οστά των προβοσκιδωτών, όπως υποστηρίζει ο Βρετανός Καθηγητής της Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Dr. Robin Lane Fox, ο οποίος ήταν συγγραφέας και σύμβουλος ιστορίας για τον Μέγα Αλέξανδρο στην ομώνυμη ταινία του σκηνοθέτη Όλιβερ Στόουν.
Σε συνέχεια για το διεθνές ενδιαφέρον για την Παλαιοντολογία της Κασσάνδρας, πραγματοποιήθηκαν το 2010 ανασκαφές, μετά από πρόταση από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης για τη συμμετοχή 15μελούς ομάδας αυστριακών φοιτητών και επιστημόνων με επικεφαλής την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Dr. Doris Nagel, του ινστιτούτου Παλαιοντολογίας της Βιέννης. Η αποστολή σημείωσε μεγάλη επιτυχία, με ανταλλαγή επιστημονικών απόψεων και γνωριμία με την περιοχή που παρουσιάζει μεγάλο παλαιοντολογικό ενδιαφέρον. Στα νέα ευρήματα συγκαταλέγονται απολιθώματα από μια γιγάντια χερσαία χελώνα με καύκαλο διαμέτρου 1,80 εκ.- 2 μέτρα.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Graz της Αυστρίας, Mathias Halzasek, χαρακτήρισε μοναδικό το φαινόμενο στην Κρυοπηγή, λόγω των πολλών απολιθωμάτων ζώων που είναι τόσο καλά διατηρημένα σε μία περιοχή.
Το τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ και συγκεκριμένα το εργαστήρι παλαιοντολογίας τα τελευταία χρόνια έχει εγκατασταθεί στη Χαλκιδική. Εκατοντάδες ευρήματα σε ανασκαφές ανά το νομό ενισχύουν την άποψη ότι στην ευρύτερη Μακεδονία και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο την περίοδο του ανώτερου μειόκαινου, δηλαδή πριν 5,5 έως 11 εκατομμύρια χρόνια, υπήρχε ένα περιβάλλον «ανοιχτό» δηλαδή δεν είχαμε δάσος αλλά μια μορφή σαβάνας, όπου η θερμοκρασία, σύμφωνα με έρευνες ήταν 3 έως 7 βαθμούς υψηλότερη, γεγονός που ευνοούσε τα ζώα, των οποίων τα απολιθώματα φέρνει σήμερα στο φως η έρευνα.
Η Ευαγγελία Τσουκαλά Γεωλόγος - Βιολόγος, Δρ. Παλαιοντολογίας και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παλαιοντολογίας στο τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχει σπουδαίο διδακτικό, συγγραφικό και ερευνητικό έργο.
Το κύριο αντικείμενο της έρευνας της είναι η Παλαιοντολογία Σπονδυλωτών με εξαιρετικές ανακαλύψεις που ορίζουν και καθορίζουν το σύγχρονο τοπίο της Παλαιοντολογίας.
και γενικά η αναπαραγωγή των κειμένων της ιστοσελίδας, με οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά, χωρίς γραπτή άδεια του δημιουργού. Οι φωτογραφίες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του Sunspot Web Design, βάσει του νόμου 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το νόμο 100/1975). Σημειώνεται ότι η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Όλες οι δημοσιευμένες φωτογραφίες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία των φωτογράφων και διέπονται από τους νόμους του Ελληνικού Κράτους περί πνευματικών δικαιωμάτων. Δεν επιτρέπεται να αναπαράγετε τo site, εξ ολοκλήρου ή τμηματικά, χωρίς την έγγραφη άδεια των διαχειριστών. Εάν επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε μία ή περισσότερες από τις φωτογραφίες για παρουσίαση σε έντυπο ή ηλεκτρονικό μέσο, υποχρεούστε να αναφέρετε στην ίδια σελίδα και σε ευκρινές σημείο το website: www.kassandra-halkidiki.grως πηγή των εικόνων (link).
